Iedere veehouder weet dat goed voer de basis is voor gezonde en productieve dieren. Maar vaak vergeten we misschien wel het simpelste onderdeel van het rantsoen: drinkwater. Niet alleen de hoeveelheid en beschikbaarheid, maar juist ook de kwaliteit van het water bepaalt hoe koeien, kalveren en vleesvee presteren. Toch krijgt dit thema op veel bedrijven nauwelijks aandacht.
Water lijkt zo vanzelfsprekend. Je draait de kraan open, het stroomt, en de dieren drinken. Maar wat zit er eigenlijk écht in dat water? En hoe beïnvloedt het hun gezondheid en productie? Ter vergelijking: een melkkoe drinkt gemiddeld zo’n 100 liter per dag – afhankelijk van melkproductie, temperatuur en voer. Dat maakt duidelijk hoe groot de rol van water eigenlijk is.
Op het oog helder, maar wat zit erin?
Op veel melkveebedrijven komt het water uit een eigen bron. Dat kan prima zijn, maar het betekent ook dat je als veehouder zelf verantwoordelijk bent voor de kwaliteit. Eén van de belangrijkste aspecten is de chemische samenstelling. Neem bijvoorbeeld de pH-waarde. Die moet ergens tussen de 6,0 en 8,0 liggen. Is het water zuurder, dan kan dat corrosie veroorzaken in leidingen én de smaak negatief beïnvloeden. Is het te basisch, dan kunnen mineralen minder goed opgenomen worden.
Dan zijn er nog ijzer en mangaan. Als die in te hoge concentraties aanwezig zijn, proeven dieren dat direct. Ze vinden het water minder smakelijk en gaan minder drinken. Ook vormen deze elementen een voedingsbodem voor bacteriën en biofilm, die zich in leidingen nestelen. Kalveren, met hun gevoelige vertering en relatief hoge waterbehoefte, zijn hier het eerste slachtoffer van.
En laten we de hardheid van het water niet vergeten. Hard water zorgt voor kalkaanslag in leidingen en storingen in drinksystemen, maar het kan ook indirect de hygiëne beïnvloeden doordat reinigingsmiddelen minder effectief werken.
Het gevaar dat je niet ziet
Naast chemie is er ook het onzichtbare gevaar: microbiologische vervuiling. In leidingen, zeker als het water niet constant stroomt, vormt zich een slijmlaag: biofilm. Die ziet niemand, maar vormt een schuilplaats voor bacteriën zoals E. coli of Pseudomonas. Je kunt nog zo’n mooi reinigingsprotocol hebben; als je leidingen niet schoon zijn van binnen, blijven problemen terugkomen.
Zeker in de zomer of bij kalverhokken waar leidingen minder intensief gebruikt worden, neemt het risico toe. Eén warme dag, wat stilstaand water, en je hebt een broedplaats voor ziekteverwekkers.
Water moet er zijn — én voldoende
Ook de beschikbaarheid van water is een punt dat vaak onderschat wordt. De waterdruk moet hoog genoeg zijn, en er moeten voldoende drinkplekken zijn. Bij melkvee geldt: minstens 20 liter per minuut per drinkpunt, en minstens één drinkplaats per 10 tot 15 koeien. Want als een dier moet wachten, of als een koe lager in rang telkens wordt weggeduwd, gaat ze minder drinken. En dat betekent minder voeropname, slechtere penswerking en een lagere melkproductie.
Voor kalveren geldt hetzelfde. Een jong kalf drinkt misschien maar vijf liter per dag, maar heeft per kilogram lichaamsgewicht een veel hogere behoefte dan een volwassen koe. En de gevoeligheid voor besmettingen ligt vele malen hoger.
De impact op prestaties is reëel
Het effect van slechte waterkwaliteit op je koeien zie je vaak pas later. Kalveren die matig groeien, vleesvee dat minder efficiënt groeit, melkkoeien die net niet hun piek halen. Wetenschappelijke studies laten zien dat koeien met toegang tot smakelijk, schoon water tot anderhalve liter méér melk per dag geven. En bij vleesvee betekent een lagere wateropname simpelweg een lagere dagelijkse groei.
In veel gevallen zoeken veehouders de oorzaak van tegenvallende prestaties in het rantsoen, de genetica of de omgeving. Maar soms zit het dus gewoon in de leiding.
Tot slot: aandacht loont
Waterkwaliteit is geen luxe, het is een voorwaarde. Laat jaarlijks een analyse doen, kijk verder dan kleur of geur, en besteed aandacht aan reiniging van leidingen. Zorg dat elk dier altijd toegang heeft tot fris, schoon en voldoende water. Want zonder goed water, geen gezonde dieren. En zonder gezonde dieren, geen rendabele veehouderij.
Wil je dat we meedenken over het water van jouw koeien? Vraag het ons en we geven een persoonlijk advies!
